Lịch sử hình thành

Thành phố Ninh Bình xưa vốn là nơi đặt lỵ sở Vân Sàng của trấn Sơn Nam mà trung tâm là làng Đại Đăng, đất kho cũ của nhà Lê. Theo các tài liệu địa lý, lịch sử cũ, dưới triều Gia Long (1814), thành Ninh Bình được xây dựng bằng gạch khá kiên cố. Sau khi đặt được ách thống trị ở Việt Nam, thực dân Pháp cho mở mang thành tỉnh Ninh Bình cũ thành một đô thị sầm uất và lấy đây là trung tâm tỉnh Ninh Bình. Các công sở như: Dinh quan công, dinh quan tuần phủ; trại lính, nhà thương, nhà học, nhà thờ, nhà ga xe lửa, cầu đò, bến bãi, cầu Trà Là, chợ Rồng được xây dựng. Nhiều khu phố mới như phố Pesit hay phố Cha Sáu, phố nhà Thờ, phố cầu Lim, phố Cô Đầu, phố Giá Nứa… được hình thành. Tuy nhiên, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, thực hiện chủ trương tiêu thổ kháng chiến, thành phố Ninh Bình đã phá bỏ hầu hết nhà cửa, đường phố, công sở để tham gia kháng chiến, với khẩu hiệu "Vườn không nhà trống". Chợ Rồng do người Pháp xây dựng vì thế bị phá bỏ nhưng sau này nơi đây vẫn là điểm buôn bán lớn nhất thành phố nên nó đã được khôi phục lại.

Chợ Rồng Ninh Bình đã đi vào thơ ca:

Đặc sản chợ Rồng

Tên gọi chợ Rồng xưa để chỉ chợ chuyên buôn bán tôm, cá, hải sản và nằm ở ngã ba sông khác với chợ Xanh là chợ tạm, dùng để buôn bán rau quả, thường nằm ở đầu các làng. Mỗi chợ dù lớn hay nhỏ đều là một phần văn hoá không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của một địa phương. Chợ làm nên những tập quán hình thành phong thái ứng xử. Chợ còn là đề tài nghiên cứu về kinh tế thương mại và văn hoá, dân tộc. Người xưa khi chọn nơi lập nghiệp thường quan niệm:

Người dân Việt chọn gần chợ là điều đầu tiên, sau đó mới gần sông nước tiện việc sinh hoạt và cuối cùng mới là gần đường để tiện cho việc đi lại. Chợ Rồng vừa nằm ở bên sông, vừa gần đường quốc lộ 10 và quốc lộ 1 nên đã sớm trở thành một điểm đến gần gũi và gắn liền với đời sống người dân khu vực, mỗi ngày người dân đều ra chợ tìm mua cho mình một món hàng hữu dụng cho gia đình, khi muốn ăn một món ăn nào đó người ta cũng tìm ra chợ để mua, đôi khi người ta ra chợ chỉ để đi dạo một vòng ngắm nhìn hàng hóa, cảm nhận cái khung cảnh náo nhiệt của Chợ… Nói đến đặc sản chợ Rồng Ninh Bình không thể bỏ qua những đặc sản ẩm thực Ninh Bình như thịt dê núi, lợn mường, lươn, nhệch, tép Vân Long, rượu Kim Sơn, cơm cháy Ninh Bình và các đặc sản mang tính thời vụ của địa phương như dứa Đồng Giao, cá rô Tổng Trường và các sản phẩm làng nghề truyền thống như cói mỹ nghệ Kim Sơn, làng nghề mộc Phúc Lộc, làng hoa Ninh Phúc...[4]

Chợ Rồng Ninh Bình là nơi tập trung và tiêu biểu cho tính đặc trưng sinh hoạt cộng đồng của người dân vùng miền của đất cố đô Hoa Lư xưa, vào thăm chợ có thể phần nào hiểu được đời sống, văn hóa xã hội của vùng đất này.